Το Μυκηναϊκό νεκροταφείο των Δενδρών
Στα βορειοδυτικά της Ακρόπολης της Μιδέας και σε απόσταση τριών περίπου χιλιομέτρων βρίσκεται ένα από τα σπουδαιότερα νεκροταφεία της Μυκηναϊκής εποχής, το νεκροταφείο των Δένδρων, που πήρε το όνομα του από το σύγχρονο χωριό Δενδρά με το οποίο συνορεύει. Στο χώρο του νεκροταφείου έχουν βρεθεί οικιστικά κατάλοιπα της Πρώιμης εποχής του Χαλκού, καθώς και ταφικοί τύμβοι του τέλους της Μέσης και των αρχών της Ύστερης εποχής του Χαλκού, που περιλαμβάνουν και ταφές αλόγων.
Η νεκρόπολη των Δένδρων θεωρείται ότι αποτελούσε το βασιλικό νεκροταφείο της Μιδέας ήδη από την πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή. Οι ανασκαφές Σουηδών και Ελλήνων αρχαιολόγων έφεραν στο φως ένα θολωτό και 16 θαλαμωτούς τάφους ανοιγμένους σε ομαλή πλαγιά. Οι ανασκαφές στο χώρο άρχισαν την άνοιξη του 1926 από τον Σουηδό αρχαιολόγο Axel W. Persson. Εκείνο το καλοκαίρι ερευνήθηκε ο θολωτός τάφος και την επόμενη χρονιά τρεις θαλαμωτοί. Δύο ακόμη τάφοι που εκτείνονται βορειοανατολικά και έξω από τα όρια του οργανωμένου σήμερα αρχαιολογικού χώρου, ερευνήθηκαν από τον Ν. Μπέρτο, το φθινόπωρο του 1927. Το 1937 ο Persson ανέσκαψε έναν ακόμη θαλαμωτό τάφο και το 1939 άλλους πέντε. Το 1960 ερευνήθηκε ο περίφημος «τάφος της πανοπλίας» από τον Ν. Βερδελή και δύο ακόμη θαλαμωτοί τάφοι από τον Σουηδό αρχαιολόγο P. Astrom. Το 1977 ανασκάφηκαν από την Ε. Πρωτονοταρίου – Δεϊλάκη δύο θαλαμωτοί τάφοι και οι τύμβοι που τους περιβάλλουν.
Ο μνημειώδης θολωτός τάφος αποτελείται από έναν ευρύχωρο κυκλικό ταφικό θάλαμο κτισμένο κατά το εκφορικό σύστημα και μακρύ δρόμο με κτιστά τοιχώματα, που οδηγεί στην είσοδο του μνημείου. Οι άλλοι τάφοι είναι απλούστεροι, θαλαμωτοί, λαξευμένοι στο φυσικό βράχο και έχουν ορθογώνιο συνήθως θάλαμο και μακρύ κατηφορικό δρόμο.
Οι τάφοι, που χρονολογούνται στους 15ο και 14ο αι. π.Χ., ήταν πλούσια κτερισμένοι, αν και αρκετοί βρέθηκαν συλημένοι. Τα πολύτιμα κτερίσματα τους μαρτυρούν την υψηλή κοινωνική θέση των νεκρών. Ο θολωτός τάφος περιείχε μερικά από τα σημαντικότερα ευρήματα του νεκροταφείου, όπως πολύτιμα σκεύη από χρυσό, ασήμι και χαλκό, κοσμήματα από χρυσό και ημιπολύτιμους λίθους, χάλκινα όπλα και ένα εντυπωσιακό σύνολο σφραγιδολίθων με αριστοτεχνικές παραστάσεις ζώων. Από τα πολύτιμα σκεύη ξεχωρίζουν χρυσή φιάλη με έκτυπη παράσταση θαλασσινού τοπίου και ρυτό από αυγό στρουθοκαμήλου με επίθετη διακόσμηση από χρυσό και ασήμι.
Οι πλουσιότεροι από τους θαλαμωτούς τάφους είναι οι τάφοι 2,10 και 12, στους οποίους βρέθηκαν κτερίσματα εξίσου σημαντικά με εκείνα του θολωτού τάφου. Ο τάφος 2 περιείχε πολλά χάλκινα σκεύη σε άριστη διατήρηση, ενώ από τον τάφο 10 προέρχονται περίτεχνα χρυσά περιδέραια και ενώτια, χρυσή φιάλη με ωραία έκτυπη διακόσμηση φύλλων κισσού και ασημένια αγγεία πόσης, που προφανώς αποτελούσαν επιτραπέζιο σύνολο.
Το σημαντικότερο, ωστόσο, εύρημα του νεκροταφείου είναι η περίφημη πανοπλία των Δένδρων, που αποκαλύφθηκε στο θαλαμωτό τάφο 12. Είναι κατασκευασμένη από πολλά μεγάλα χάλκινα ελάσματα, που κάλυπταν ολόκληρο το σώμα του πολεμιστή. Μαζί με την πανοπλία του, βρέθηκαν οι χάλκινες περικνημίδες και κατάλοιπα του οδοντόφρακτου κράνους του με τις χάλκινες παραγναθίδες. Από τον ίδιο τάφο προέρχονται ασημένια κύπελλα, καθώς και χάλκινα όπλα και σκεύη. Τα κτερίσματα του τάφου της πανοπλίας χρονολογούνται στα τέλη του 15ου αι. π.Χ., όπως και αυτά από το θολωτό τάφο και τους θαλαμωτούς τάφους 2 και 10.
Τα ευρήματα από το νεκροταφείο των Δένδρων είναι εκτεθειμένα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα (θολωτός τάφος, θαλαμωτοί τάφοι 2 και 10) και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου.
Καίτη Δημακοπούλου
Νικολέττα Διβάρη-Βαλάκου
Πηγή
- Καίτη Δημακοπούλου, Νικολέττα Διβάρη-Βαλάκου, «Η Μυκηναϊκή Ακρόπολη της Μιδέας», Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού , Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθήνα, 2010.
Σχολιάστε