Het oudste deel van “De Panne-Bad” hebben we uitgebreid bezocht. Nu trekken we de Zeelaan in.
Zoals reeds aangehaald was de prioriteit van de verkaveling de Strandpromenade en het residentieel duinengebied, zeker niet de Zeelaan, die vooral de functie had van toegangsweg. (breed maar slechts 3 meter breed  gekasseid + paardentramspoor).

Plan-Indicateur van A. De Vriendt 1912

1. Gedeelte kruispunt Zeedijk kruispunt Zeelaan-Duinkerkelaan/Nieuwpoortlaan
   Westelijke kant bijna volledig uitgebouwd door Hotel Terlinck.
   Oostelijk kant allemaal duinen in afwachting van Casino-project. Ondertussen paardentramhalte + later kiosk.
   Lees Eerste hotels van ” ’t Bad” rond de eeuwwisseling>>

Helemaal links op de hoek met de Duinkerkelaan Café de la Plage, getekend door architect Albert Dumont, en uitgebaat door Ph. Gevaert-Roelens. Tussenin koopt de roker sigaren in de zaak van Raphaël Rabaey uit Veurne. Hij opent er zijn bijhuis begin 20ste eeuw. Bemerk juist ervoor de garageinrit van Hotel Terlinck.

BRON: DEPANNEVERBEELDT

2. Gedeelte Duinkerkelaan-Albert Dumontlaan-kant Terlinck
Op bovenstaande plannen is duidelijk te zien dat tot 1904 hier weinig gebouwen stonden. Maar tussen 1904 en 1912 volledig volgebouwd.  Tot bijna WO I was dat gedeelte van de Zeelaan quasi het enige  commercieel gedeelte . Het eindpunt was “Pharmacie-Droguerie”  Ruyssen.

Uit “NUUS DE PANNE” door Freddy Penel (open klikken).Uiterst rechts locatie Ruyssen

Het was een opvallend groot eenzaam gebouw de apotheek  “Ruyssen” van de Veurnse apotheker, gebouwd in 1900 op de hoek Zeelaan-Bonzellaan (na 1923 door farmacie Norbert Jongen). Zeer bekend was zijn gesteriliseerd(?)  mineraal water “DUNNEBRONNEN”, rechtstreeks uit de duinen. Goed gezien: momenteel komt het drinkwater van IWVA ook ongeveer voor 80% uit onze duinen (weliswaar in Sint André worden de duinen bijgevuld met gezuiverd rioolwater). De toeristen roemden de niet “zoute” smaak van dat duinwater. Nu is dat nog altijd zo bovenaan, is immers gefilterd regenwater. En wij drinken dus nog altijd lekker water van de DUNNEN. Hij was verder ook een verwoed amateur-fotograaf. Hij bezat hiervoor een tentoonstellingszaal en zijn donkere kamer stelde hij ter beschikking van zijn klanten.

Nog een anekdote i.v.m. het hert bovenaan de gevel:

6 november 1941
“Om 14.00 uur vliegen 30 Spitfires rakelings over de daken. De FLAK schiet bijzonder hard. Ze beschieten 2 garages (Mouvet) (nvdr: dit is in de buurt van de Ernest d’Arippelaan) en veroorzaken brand. Ook de gasmeter op de Oosthoek vliegt in brand alsook een aak op de vaart in Adinkerke. Er vallen verschillende doden. Een Spitfire beschadigt het hert boven de apotheek Jongen in de Zeelaan door zeer laag over te vliegen. Messerschmidts stijgen op en zetten de achtervolging in.”  Bron:  dagboek van Willy Acou

Aan de overzijde van de Albert Dumontlaan was de beenhouwerij en charcuterie Vandermeiren (later restaurant-traiteur Tocque Blanche nu de bakkerij Saint Antoine).

De Dumontlaan is breder dan elke andere straat in de verkaveling (ook breder dan zijn spiegelbeeld de Bortierlaan). Ergens heb ik gelezen dat het de oorspronkelijke bedoeling was van Albert Dumont om daar een smal paardentramspoortje te voorzien (het was in die tijd chic om een tram in je straat te hebben). Hij heeft echter moeten wachten tort 1910 om zijn spoor naar Baaltje te realiseren. Op 28/8/1910 werd immers zijn “Société anonyme du Tramway de Saint-Idesbald” gesticht. Deze vertrok evenwel niet op het einde van de A. Dumontlaan maar vanaf het kruispunt aan Hotel Terlinck.

Hoek Zeelaan- Albert Dumontlaan Bron: DEPANNEVERBEEDT. Klik voor tekst

Aan de overzijde op de hoek met de Sloepenlaan was ook reeds Hotel de la Digue gebouwd met ernaast voorlopig alleen de pâtisserie van het echtpaar Dehaese-Decroo.

Maar wat staat er tussen deze 3 gebouwen en ket kruispunt met de Duinkerkelaan/Nieuwpoortlaan? Vanaf zee richting dorp kant Hotel Royal
– op de hoek Grand Hotel Maritime (1896: uitbaters  Pamphile Ryckeboer-Rabaey.). Later winkel Opvlieger & Noulet / Café Cordial) Lees>>>

Zo MOET de Cordial terug heropgebouwd worden (verplichting Onroerend Erfgoed). Hieronder de  oude Cordial

– Café Lion de Flandre ernaast (Bradt-Rossey) (<1904) (later tabakswaren Joelle en Yvonne Demeyer)
– Villa Bel Val (likeuren en wijnen Miel Kint) (<1904) (later Roland groenten en fruit/nieuw Hunkemuller)
– Villa ‘Les Abeilles’ (kledingzaak (<1904) (later kledijwinkel van Mevrouw David en dan Fourure winkel Dino ?/nieuw Mode Trendy)
Deze groep van 4 waren onbetwist de commerciële pioniers aan deze kant van de Zeelaan, alle reeds vóór 1904 aanwezig, Dan open ruimte pas na 1904 bebouwd.

Villa Les Abeilles (kledingszaak.Links aanpalend Villa Musica (papeterie pas NA 1904 aangebouwd links)

– Villa Muscica (>1904). Op bovenstaande postkaart staat reeds de latere Villa Musica op (met de scherpe puntgevel). Meer naar links. Later Bank van Brussel/nieuw Mode Comptoir
– La Javanaise (tabak en sigaren Persyn) (<1904. alleen gelijkvloers). Op deze plaats komt later het Hotel de Londres (Van Neuville) /nieuw Au coeur du chocolat
– Charcuterie Roger Laevens (<1904. de 2 verste gelijke dakkapellen; Later Poissonerie Julia/enig nu nog tussenliggende  oude gevel nu  Pimkie dus Beschermd
– Villa Les Gourmets (<1904 Devolder) . de 2 linkse dakkapellen + zonneluifel, nu nieuw de Cocorico)
Van hier af tot het kruispunt met de Bonzellaan waren alleen nog duinen vóór 1904 (zie bovenstaand Dumontplan). Later:
Villa Devolder ???

– Villa Les Lauriers Roses (>1904. met hoge puntgevel, Sudio Decuman, nu La Boutique)
– Charcuterie Blomme (>1904 Later huis Demeuter; Ward Vandermeeren, nu gemoderniseerd Hypnos/Outlet Store, Beschermd
– Slagerij De La Plage (>1904, Van Toortelboom/bloemenwinkel/kleren Disney winkel/ nu cadeauartikelen Eglantier. Beschermd
– Au Soulier Mignon rechts (>1904. schoenen over 2 percelen). Later nieuwbouw in Art Deco stijl, nu winkel “Lot of Lollies”.Beschermde gevel.
– Au Soulier Mignon links (>1904. schoenen over 2 percelen). Later Gaston Gevaert/nieuw kleerwinkel North Sea
Conclusie: . In 1904 waren er 6 van de 13 panden reeds gebouwd, In 1912 was alles volbouwd. Nu nog zijn 6 van de 13 erfgoedgevels nl: Cordial met ernaast de vroeger tabakswaren Demeyer, tussenin Pimkie en aan de Bonzellaan 3 panden Outlet Store, kleren Disney en snoep Lollies,

Hieronder “Hotel de Londres”

3. Gedeelte Nieuwpoortlaan-Sloepemlaan-kant Hotel Royal
Aan de overzijde van de Zeelaan, vanaf het kruispunt Nieuwpoortlaan hebben we geen gegevens over de toestand 1904 want deze zijde behoorde niet tot de Dumontverkaveling. Men mag veronderstellen dat langs beide zijden Pedro Ollevier de gronden verkocht heeft. Dus wellicht ook ongeveer 50 % bebouwd in 1904. Op het plan van 1912 zien we dat dan 100% volbowd is.

Vanaf Nieuwpoortlaan richting Sloepenlaan:
– gebroeders Delhaize. Later Pharmacie/Abri Cotier nu Agence Mulier
– Hotel de France (3 dakkapellen)
– kruidenier Bij Odile (dubbele puntgevel)
– bakkerij Lehouck (later omgebouwd naar 3 verdiepingen met dubbele erkers op eerste en tweede)
– winkel Dorigato (hoge puntgevel)
– pattiserie Dobbels (lage puntgevel)
– Confiserie Bernaert
– kapper Franquet
– Vila Léandre behang
– Villa Antoine Sophie. Kapper Antoine Van Sluys was  gehuwd met Sophie Smagge. Hij was de kapper van koning Albert I op zijn villa. Lees>>>>
– Maison Moderne, Bazar Philogène Gevaert /later Leon Demailly

DEPANNEVERBEELDT: Handel in de Zeelaan

–
–
– Estaminet Au Pecheur de Crevettes
– Villa Albert: Palais des Fumeurs: tabakswaren Constant Geudens
– Villa van Toutenel Credit agricole later Hotel Royal
– Café Francois/ Pâtisserie Dehaese-Decroo/beenhouwerij Acou
– Hotel de La Digue
(Bron namen: Plan-Indicateur A. De Vriendt)

Bron: Freddy Penel

Beenhouwerij Acou

4. Tussen Sloepenlaan/Albert Dumontlaan en Markt

Nu kunnen we vlug doorstappen want verder richting markt was begin de jaren 1900 weinig bebouwing. Alleen een groepje huizen met winkels op het kruispunt Zeelaan-Bortierlaan (reeds vóór 1904)

Groepje villa’s halverwege de Zeelaan-Bad (“Les grands Magasins du Pêcheur” waar nu Agence Acou). Rechts: villa “Lucion –>Les Airelles” van not. Simpelaere, Villa Kykhill (1897) en Villa’s “d’ Hoge Dune/Florian”

Men moest men op langs de kasseiweg tot aan de markt wandelen waar ook enkele hotels ontstonden: zoals Hotel en Boucherie de la Grande Place (1908) van Adèle Acou-Tuyten en de Herberg “A Hoogstaede” (1907) van Kamiel Desmedt (in 1921 omgebouwd tot “Hotel des Bains”, vanaf 1959 “Brasserie des Bains”). Lees>>>
Zo ook het bekende Hotel Royal  (1905) van Rudolf Selschotter-Antson, Na 1913 tot heden nog, “Mon Bijou”,door mijn overgrootvader Camiel Desmet uit Esen.

Project “Residentie Mon Bijou”.

Project “Residentie Mon Bijou”.

Voor WOI hield Cyriel Berquin ernaast op de hoek een filiaal van Ad. Delhaize, in het interbellum bonneterie en lingeriezaak “Au Printemps” later apotheek Houbaert nu Chinees China Palace. Immers de eerste expansiegolf was voornamelijk een villawijk aan de strandpromenade en alleenstaande cottages verspreid in de duinen , nu Dumontwijk genoemd.

Zeelaan gezien vanaf de Mon Bijou richting strand

Zeelaan gezien vanaf de Mon Bijou richting Dorp

Mon Bijou (vroeger Royal 1905). Zicht Zeelaan richting strand

“Herberg á Hoogstaede” ( midden met trapgevel)  is de momenteel de Bains [1907]

Uit “NUUS DE PANNE” door Freddy Penel (open klikken)

Wel waren er dan reeds halverwege het strand en de markt 2 industriële gebouwen naast elkaar op de grond gekocht aan  Ollevier (dus niet in het gebied die men nu de “Dumontverkaveling” noemt) nl. brouwerij HUYSSEUNE (1897) en Café ‘IN ‘T HANDELSHUIS” (1898) (in ’t Vlaams!. Later A La Ferme).
De Brouwerij “La Fraternalité”(1899), van de gebroeders Huyseune, was zeer vooruitstrevend voor zijn tijd want het bezat een stoommachine zodanig dat een koelinstallatie kon aangedreven worden. Hierdoor kon men vanaf 1899 blonde pilsbieren brouwen (lage of ondergisting bij koudere temperaturen van 5 á 12 gr C).

Zie voor de brouwerijen een afzonderlijke DE BLIEDEMAKER Lees>>>

(Brouwerijen Adinkerke: Brouwerij Marie-Joseph van de familie Vandenberghe in de Smekaertstraat (1870) en Brouwerij Ste-Cécile (1874) van Vanneste in de Stationstraat. Zij zijn er nooit in geslaagd een grote afzet te krijgen bij de kusthoreca waar de toeristen vroegen naar hoogwaardige pilsbieren. De Brouwerij van Huyseune was in 1906 de grootste van het ganse arrondissement Veurne).

Links Brouwerij Huyssseune en rechts de café “In Den Herberg” (later á la Ferme)

Het Café “In het Handelhuis” heeft ook een bloeiende geschiedenis. Gesticht in 1898 naast de brouwerij Huysseune door Sabin Boury en Pharailde Florizoone. Ze hebben een 7-tal koeien die grazen op de Oosthoek maar in de wintermaanden op stal staan na de zaak (samen met een paar varkens). Dus in het café kon je terecht voor verse melk en vooral dagverse karnemelk; bij BOURY’s. Rond de jaren 1900 verandert men de naam in “A la Ferme” om beter te klinken bij de Franstaligen.
Hun 5de kind Angèle Boury (1900) trouwt met Hilaire Berten van Adinkerke (1922). Ze wonen rond Antwerpen, maar vluchten in 1940 naar De Panne met hun 2 zonen Roger(1923) en René (1926). In 1949 wordt de café-melkwinkel omgebouwd tot een moderne zuivelwinkel. Ieder dag verse melk. In 1951 tweede metamorfose: de oude Ferme maakt plaats voor een nieuwbouw met 6 appartementen (arch. Jules Decoussemaeker). Tot dan stonden zeker nog koeien achteraan, want op de geboortedag van mijn zus Martine Decoussemaeker in 1951 werd daar een koe geboren die de naam van “Martine” gekregen heeft. Odette Deboyser trouwt met René (26j) in 1952. In 1962 wordt de cafékant een mooie tearoom. René studeert voor kok en maakt van de rechterkant een restaurant in 1972. De zoon van René en Odette, Hilaire, huwt in 1982 met Mireille Debeerst in 1982. In 1987 nemen zij de zaak over (4de generatie!). Nu terug volledig herbouwd  en winkel van Carrefour.

In het interbellum zijn veel huizen bijgekomen in de Zeelaan. Deze worden hier niet behandeld omdat we onze postkaartenwandeling hoofdzakelijk beperken tot de ontstaan van De Panne.
Veel meer postkaarten van de Zeelaan en de Markt zijn te consulteren via onderste link van dit artikel.
Wel zullen later in deze reeks de mooi ART DECO gevels besproken worden van deze interbellum periode. Zie nu reeds de wandeling: “Architectuurbad in De Panne Bad” Lees>>>>

Toch verwijzen we hieronder naar een mooie selectie foto’s uit DEPANNEVERBEELDT (openklikken voor de tekst)

Meer postkaarten van de Zeelaan-Bad op Flikr (174 postkaarten) Klik>>>

Meer postkaarten van de Markt op Flikr ( links naar 83 postkaarten) Klik>>>

In het volgend artikel in die reeks beginnen we met de “Dumontwandeling in de residentiële villawijk”
Een overzicht over de Postkaartenwandeling reeks vindt u via item “Postkaarten” in menu of op volgende pagina