Mmmmh. Tsja. Hoe zal ik starten. Een yogi hoort natuurlijk helemaal zen te zijn. Hij hoort al zijn fysieke en mentale blokkades te hebben opgeruimd. Toch? In ieder geval moet positiviteit bij hem hoogtij vieren. Een yogi heeft geen zelfkritiek, maar een yogi ziet elke fout of misstap als een mogelijkheid tot leren. Is het niet stil tijdens het mediteren, maar merkt hij gedachten op? De vlag mag uit! Zo hoort een yogi toch te zijn? Misschien wel. Waarschijnlijk niet. Maar één ding is zeker, dit ben ik in ieder geval niet. Nog meer, ik denk dat die interne kritiek misschien zelfs nuttig is.

In mijn vorige blog schreef ik dat je als coach vooral iemand kan leren naar zichzelf te kijken. Je mag best kritisch naar jezelf kijken, mits je het met liefde en compassie doet. Pas als jij ziet wat je doet waardoor dingen anders gaan dan je wil, kan je actie ondernemen.

Laten we dit opdelen in twee stukken, zelfkritiek en zelfliefde. Ik denk dat we allemaal wel zinnetjes van onze vader of moeder kennen die je nog in je hoofd hoort als je iets doet. Soms is dat helemaal niet erg. Soms heb je een schop onder je kont nodig om toch iets te doen waar je geen zin in hebt. Een sociaal bezoekje. Een felicitatie aan een winnaar waar je net van verloren hebt. Om maar een paar voorbeelden te noemen. Dit soort interne kritiek houdt je sociaal.

Interne kritiek gaat de verkeerde kant op wanneer je daarmee jezelf minderwaardig maakt. Mijn interne criticus zag tijdens de lockdowns de weegschaal steeds grotere getallen weergeven en zei tegen mij: “Het is misschien handig als je dat volgende ijsje niet neemt”. Dat is prima. Mijn innerlijke stem probeerde mij te helpen op een gezond gewicht te blijven. Gelukkig bleef het daarbij. Als ik het ijsje dan toch at, zei mijn stem niet “stomkop of slecht mens”. Ik kon meewarig glimlachen en begrijpen waar het eten vandaan kwam. Waarschijnlijk is door mijn liefdevolle kritiek de weegschaal toch minder snel gestegen dan zonder die interne criticus.

Kritiek op zich is het probleem niet. Of het nou van je ouders, van je partner of van jezelf komt, het is niet schadelijk mits je voelt dat als je er niet naar luistert ‘ze’ nog steeds van je zullen houden. In zo’n omgeving kan kritiek je zelfs helpen je ogen te openen voor iets wat je zelf even niet zag – of even niet wilde zien. Dan wordt kritiek een helpende gedachte.

Je ziet het ook bij sportcoaches. Als deze helpen de sporter te zien wat ze anders kunnen doen om hun prestatie te verbeteren, dan helpt het. Als zij er negatieve kwalificaties of scheldwoorden aan toevoegen, dan kan het best helpen om een prestatie te verbeteren, maar of de ontvanger er een gelukkiger mens van wordt? Ik vermoed van niet.

Misschien zijn mensen hard tegen zichzelf met de best mogelijke intenties en dat kan werken. Alleen is het zo belangrijk dat je blijft voelen of die kritiek echt goed voor je is. En dat is echt lastig. Ik zie veel mensen die grens overgaan. Ze zijn harder (of gemener?) dan nodig bij het uiten van kritiek. Dit is juist niet de bedoeling. Omdat dit zo vaak gebeurt zie je een tegenbeweging ontstaan dat het dan beter is om maar helemaal niet meer naar je interne criticus te luisteren. De gedachte is dan: wees alleen maar positief. Maar als we dat doen creëren we – volgens mij – daarmee voor onszelf een onmogelijk ideaalbeeld. Een beeld waar we nooit aan zullen kunnen voldoen. We zijn nou eenmaal niet altijd positief. Juist het aanvaarden dat we een mens zijn betekent dat we aanvaarden dat we soms kritiek hebben. Ook op onszelf. Dus koester je interne criticus! En laat de liefdevolle kritiek je helpen om goed voor jezelf en je omgeving te zorgen.

Ik ben Jan Monster, o.a. blogger en coach bij Wat zegt Jan. Wil je verder praten over dit blog, dan kan je hier contact met me opnemen. Wil jij mijn zoektocht naar mijzelf niet missen, volg dan de Wat zegt Jan-pagina’s op Instagram, Facebook, LinkedIn, Twitter en WordPress.com.