Wie heeft de ontharingspasta uitgevonden? Dat waren de satans, op verzoek van koning Salomo. Deze kreeg namelijk bezoek van Bilqis, de koningin van Scheba, en die had behaarde benen, wat hij onaantrekkelijk vond. Hij kreeg die benen te zien toen zij haar rok optrok bij het overschrijden van een glazen paleisvloer. Zo vertelt het de elfde-eeuwse Arabische auteur al-Tha‘labī in zijn Qisas al-anbiyā’ (‘Profetenverhalen’)
- De satans hadden tegen Bilqis samengespannen en Salomo over Bilqis verteld: ‘Haar voeten zijn als ezelspoten en zij heeft behaarde benen, omdat haar moeder een djinn was.’ Salomo wilde de waarheid weten en haar voeten en benen zien, en daarom beval hij dat paviljoen te bouwen.
[…]
Toen Bilqis kwam zei men tot haar: ‘Treed het paviljoen binnen.’ Toen zij het zag, dacht ze dat het diep water was, dus ontblootte zij haar benen om het te doorwaden naar Salomo. Deze keek naar haar, en bevond dat zij prachtige benen en voeten had, behalve dat haar benen behaard waren. Toen Salomo dat zag wendde hij zijn ogen af en riep haar toe dat het maar een paviljoen was met een glazen vloer, en geen water.
[…]
De geleerden zijn het er niet over eens wat er met haar gebeurde toen zij zich [aan God] overgegeven had. De meesten zeiden dat Salomo daarna met haar wilde trouwen, maar bij nader inzien een weerzin gevoelde tegen het overvloedige haar op haar benen en dacht: ‘Wat is dat lelijk!’ Daarom vroeg hij de mensen om een middel om het te verwijderen, en ze zeiden: ‘Een scheermes.’ Maar de vrouw zei: ‘IJzer heeft mij nog nooit beroerd.’ Dus zag Salomo daarvan af, want hij dacht dat het in haar been zou snijden. Toen vroeg hij het aan de djinns, en die zeiden: ‘We weten het niet’. Daarop vroeg hij het aan de satans, maar die logen en zeiden ook: ‘Wij weten het niet.’ Maar toen hij sterk aandrong zeiden ze: ‘We vinden wel wat, zodat haar benen blank als zilver zullen worden.’ Toen maakten ze voor haar ontharingspasta klaar en een bad. Ibn ʿAbbās zegt dat dat de eerste maal was dat er een ontharingspasta werd gezien. Toen trouwde Salomo met haar.
We hebben hier te maken met een stukje Koranuitleg van het type midrasj. Bij christenen niet bekend, maar bij joden en moslims wel. Als basis wordt een vers of fragment uit de Schrift genomen en daarom heen wordt een verklarend verhaal gecomponeerd. Ten grondslag ligt hier Koran 27:44:
- Men zei tot haar: ‘Treed het paviljoen binnen’. Toen zij het zag dacht zij dat het diep water was, dus ontblootte zij haar benen. Hij zei: ‘Het is een paviljoen met een glazen vloer.’ Zij zei: ‘Mijn Heer, ik heb mij zelf onrecht aangedaan en ik geef mij samen met Salomo over aan God, de Heer der wereldbewoners.’
Op basis van dit ene koranvers is het hele verhaal van die behaarde benen en het middel daartegen ontstaan. In de vertaling hier boven heb ik de woorden uit de koran gecursiveerd. Het verhaal over Salomo en Bilqis is veel langer; er zijn ook meer koranverzen over die ontmoeting.
De profetenverhalen gaan terug op de vertellers uit de eerste eeuw van de Islam, die de opdracht hadden de koran uit te leggen en de verhalen over de profeet te vertellen, maar ook die over de vroegere profeten, zoals Salomo. Later zag men niet veel meer in die vertellers en kwamen de serieuze wetgeleerden, de ʿulamāʾ, aan bod.
Al-Tha‘labī heeft een serieus korancommentaar geschreven maar daarnaast nog zijn bekende Profetenverhalen, waarin hij, naar hij zelf zegt, het materiaal kwijt kon dat niet goed genoeg was voor het commentaar. Het bovenstaande verhaal vond hij dus wel tweederangs. Toch heeft hij en hebben de moslims van alle eeuwen de profetenverhalen niet weg willen gooien. En inderdaad, die zijn daar veel te sappig voor. Bovendien is te bedenken dat de serieuze korancommentaren toch ook voor een belangrijk deel op materiaal van zulke vertellers berusten, al is dat dan wat gekuist, vervlakt en theologisch in model geperst.
Bron: al-Tha‘labī, Qiṣaṣ al-anbiyāʾ, in het verhaal over Sulaymān. Uitgave en bladzijnummer te noemen heeft weinig zin, daar er ontelbare uitgaven bestaan, alle even slecht.
Leestraject PROFETENVERHALEN (qiṣaṣ al-anbiyāʾ): Profetenverhalen (korte definitie). Isrā’īlīyāt. Allochthone wolf. Ontharingspasta. De dood van Nebukadnezar. De hel volgens al-Kisā’ī. al-Tha‘labī. al-Kisā’ī.
Terug naar Inhoud Terug naar Inhoud (oud)
Leeswerk Arabisch en Islam 