milliongenerations.org is een denktank die positieve concepten wil ontwikkelen voor beschavingen die kunnen blijven (milliongenerations.org is onder andere initiatiefnemer van De Letters van Utrecht). Ze gaan uit van de aanname dat er over een miljard jaar nog beschaving is op aarde.
milliongenerations wil buiten de kaders denken en kijken vanuit een ander perspectief. Zij willen niet de toekomst voorspellen of het heden veranderen en kiezen voor een langetermijnvisie.

Door na te denken over duurzaamheid en concepten te bedenken die intelligent leven over miljoenen jaren nog mogelijk maken, hoopt milliongenerations dat mensen visies ontwikkelen die de samenleving kunnen beïnvloeden en zo mensen een poging laten doen om blijvende beschaving mogelijk te maken.

Michael Münker werkt mee aan milliongenerations en zit in het bestuur van de Stichting Letters van Utrecht. NUtblog interviewde hem.

Michael, kun je wat over jezelf vertellen?
‘Wat ik ben; als je daar goed over nadenkt kan ik dat niet beantwoorden. Ik heb natuurlijk een naam en verhoudt me tot anderen. In relatie met milliongenerations (mg) doet het er veel meer toe dát ik ben en dat ik besef dat ik ben, en dat is een bijzonder voorrecht.’

‘Mg heeft het uitgangspunt ‘hoe kan er het meeste geluk zijn’ (dit is natuurlijk multi-interpreteerbaar). Je hebt er existentie voor nodig, op de maan is dus waarschijnlijk geen geluk en ook geen leed trouwens. Om het meeste geluk mogelijk te maken moet je zorgen dat informatie wordt doorgegeven, en kan blijven worden doorgegeven, door van zichzelf bewuste individuen. Dat zie ik als beschaving, dat we leren van mensen die voor ons leefden en concepten steeds verder ontwikkelen.’
‘Je kunt werken aan een fantastisch heden maar het lijkt me nuttig om kennis die we hebben vergaard beschikbaar maken voor volgende generaties.’

Hoe zijn De Letters van Utrecht verbonden met milliongenerations?
‘De eerste ideeën voor de Letters zijn ontstaan toen we ons afvroegen hoe we meer mensen kunnen interesseren en bewust maken voor het langetermijndenken. En misschien ook uit een zekere frustratie dat dat een lastig thema is om te communiceren. Er zijn niet zoveel mensen die zich met dit thema bezighouden, terwijl het toch van levensbelang is voor ons en zeker voor volgende generaties.’

‘Ik heb ergens in de jaren 90 gelezen over Danny Hillis (Long Now Foundation) en zijn idee voor een klok, de ‘10,000 Year-Clock’, die tienduizend jaar informatie geeft als een geweldig monument voor het langetermijndenken. Dat idee heeft me enorm geïnspireerd; geweldig. Deze klok was ook een belangrijke inspiratie voor de eerste concepten; de vraag was ‘hoe kunnen we langetermijndenken bevorderen en ook met minder geld dichter bij de mensen brengen?’ Uit deze concepten groeide het idee van een wekelijkse stone clock dat zich ontwikkelde tot het concept van de Letters. De eerste steen is afkomstig uit het gebergte in Texas (en is ook een beetje roze) waar de klok gebouwd wordt. Het idee is eenvoudig, je legt een eerste steen en daarnaast leg je een volgende in een regelmatig ritme. Toen kwam het idee om stenen die er al in de stad liggen te vervangen door gekleurde stenen zodat er een soort thermometer ontstaat.’
‘Door een gesprek met Ingmar Heytze (stadsdichter van Utrecht, red.) veranderde dit: ‘wat nou kleur’. Je neemt gewoon letters, je pakt de stenen en onderscheidt die door er letters in te maken. Het wordt daardoor niet alleen een monument voor de toekomst maar je krijgt ook nog een monument voor het belang van informatie en vele andere aspecten. Dat vind ik heel mooi, hoe bij een klein concept steeds meer ideeën ontstaan en het geheel steeds meer dimensies krijgt.’
‘Gerrit, een van de steenhouwers zei toen, we hakken die stenen gewoon ter plekke. Dat maakte het idee eigenlijk pas levensvatbaar. Dichter Ruben van Gogh stelde voor al met een stuk gedicht te beginnen, dus legden wij letters voor alle zaterdagen sinds 1 januari 2000; Hanneke Verheijke ontwierp hiervoor een lettertype. Steeds meer ideeën en mensen verbeterden het project, medewerkers van de gemeente omarmden het, ZiZo gaf het project een thuis, de notaris richtte de stichting gratis op, dit alles bij elkaar maakte De Letters tot wat het nu is.’

Steenhouwen is een technologie die de Romeinen onder de knie hadden maar waarom zijn zij er niet mee begonnen?
‘Daar speelde mee dat een monument altijd ter ere van iemand in het leven werd geroepen. Dat was belangrijk in een toen hiërarchische maatschappij. Daar komt bij dat de technologische ontwikkelingen toen erg langzaam veranderden. Omdat wij nu door technologie en kennis machtiger worden, is het langetermijndenken belangrijker geworden.’
‘Je verwacht dat deze groei van informatie iets goeds is. We weten bijvoorbeeld nu hoe je bacteriële infecties moet voorkomen. Als je echter teruggaat naar het verhaal van de Toren van Babel; daar werd die groei als gevaarlijk gezien. God vond de technische ontwikkelingen en dus groei van informatie die zich voordeed niet ok. Als ze dat zouden doorzetten zou hen niets onmogelijk zijn. Die vooruitgang was blijkbaar iets slechts dus toen verwarde hij hun taal. Zo’n stap terug in de technologie mag nu niet meer gebeuren, het overgrote deel van de mensheid zou overlijden, men zou de kennis om velen op deze planeet te laten leven kwijt raken.’

Wat maakt De Letters tot zo’n succes?
‘De Letters zijn bewust zonder einde opgezet en het is de bedoeling ze zo lang mogelijk te onderhouden. Uiteindelijk kan het ‘Chinese Muur effect’ ontstaan d.w.z. dat het heel erg duur wordt om ze te onderhouden. Maar door de kleinschaligheid zou het best lang kunnen lukken.’

‘Het mooie van de Letters zijn al die verhalen die ermee verbonden zijn. Er komt iedere week een nieuwe dimensie bij. Het is mooi dat bijvoorbeeld kinderen van hun ouders een steen krijgen, zij lopen er straks langs en kunnen zeggen: ‘hier ben ik geboren’.
‘Als je de jaarmarkeringen van de stenen aan de Oudegracht afloopt, realiseer ik me dat ik 2060 heel misschien haal. Daarna ben ik er zeker niet meer. Ik heb daar best moeite mee om er straks niet meer te zijn. Maar het is ook goed om iemand anders die plek op de aarde te geven en niet die energie te gebruiken.’

‘Het idee dat een beschaving iets is wat over generaties gaat heb je in het Oude Testament al. En in de grondwet van de V.S. staat expliciet ‘to secure the benefits of freedom for posterity’. Geen land dat zich daar minder mee bezighoudt momenteel, je ziet het niet terug.’

‘Eén van de dingen die ik mooi vind aan de Letters is dat je wijst op de blik die de mensen in de toekomst van ons hebben. Jonas Salk (uitvinder van het poliovaccin) vroeg ooit: ‘hoe kunnen wij goede voorouders zijn?’ Het is belangrijk dus dat wij onze daden zien met de ogen van de mensen die met dát moeten leven wat wij achterlaten.’ 
Op dit moment draait onze economie vooral op de reputatie onderling. Dus dat je iets wilt zijn en erkenning wilt krijgen. Zo zie je dat mensen die vroeger belangrijk werden gevonden en reputatie hadden ook een veel grotere kans hadden op nakomelingen. In zoverre zijn wij directe afstammelingen van de koningen.’

‘Ik heb geen idee hoe een economie op langere termijn zou kunnen werken. Dat idee van werken voor status wat we nu hebben is natuurlijk raar. Dat ze daar nu bij bijvoorbeeld banken zo bovenop zitten moet voorkomen dat de ergste uitschieters niet weer gebeuren, toch is het onderliggende systeem niet verbeterd. De huidige methode is niet gemaakt voor de lange termijn. Hoe kan ik de gedachte loslaten meer te moeten hebben dan mijn buurman?

Welke kunstenaars zijn van invloed geweest op dit project?
‘Ikzelf weet niet veel van kunst. De dichters en de steenhouwers wel. Steenhouwers zien zich vaak als hoeders van de beschaving. De kathedralen werden met stenen gebouwd en deze mensen waren degenen die hun handwerk doorgaven.’
‘Ikzelf vind het kunstwerk 7000 Eichen van Joseph Beuys vooral inspirerend. Het lef dat hij had om vrachtwagens met basaltblokken te legen op het centrale plein in Kassel … de gemeente had even geen mogelijkheid om dat weg te slepen!’
‘Beuys plantte boompjes met de grote basaltblokken ernaast. Hij heeft bedacht dat mensen de bomen zouden kopen maar dat bleek te duur (zo’n 1.000 euro per stuk). Niet veel mensen deden dat uiteindelijk; Beuys betaalde het grootste gedeelte van het project zelf (het project werd in vijf jaar voltooid, red.). Inmiddels heb je daar 7000 grote bomen staan met blokken basalt ernaast.’

En verder …
‘Gelukkig zien we enorme vooruitgang op heel veel fronten en dat is fantastisch.’
Als het gedachtegoed van milliongenerations iets nuttigs brengt, dan gaat het zichzelf promoten. Dat gedachtegoed was de voedingsbodem voor De Letters, in die zin is het wel degelijk nuttig geweest.’
‘Maar misschien helpt deze erg theoretische benadering van mg niet. Mg heeft nog 21 jaar en als het dan iets nuttigs heeft voortgebracht, is het goed. Als blijkt dat dat niet zo is, is het jammer en heeft het geen zin het langer te doen. Toch is de hoop wel, dat hier ook na de bijdrage aan de Letters nog een of ander idee uit komt. En mogelijk inspireer je daarmee anderen om verder te gaan, om uiteindelijk de beschaving verder te brengen.
‘Enkel jij blijft over op den duur’, zoals dat in het gedicht van de Letters van Utrecht is verwoord. Ieder ‘ik’ vergaat. Een ‘jij’ zou er nog heel lang kunnen zijn op deze planeet.’

‘Ik zou voor het doel willen werken om in de toekomst individuen te hebben die weten wat we weten én nog meer. Daar doe ik het voor.’

Dit interview werd op vrijdag 18 oktober 2013 opgenomen. Duur ongeveer 50 minuten.
De complete tekst is ook als PDF beschikbaar (PDF, 131 KB).

(Afbeeldingen: nutblog en tate.org.uk – DACS 2009)
2013 © NUt / nutblog.nl