Hoe zou Europa er uit zien, als er eens een paar intellectuelen de lakens zouden gaan uitdelen? Dus geen politicologen, historici, juristen, bestuurskundigen en sociologen meer. Academici uit de studeerkamer, bijna allemaal lid van de studentenvereniging (wat wellicht de verklaring is voor hun doorgaans wel erg langjarige studie), die vervolgens zelden of nooit “slachtoffer” zijn geweest als werknemer binnen een bedrijf waar geld moet worden verdiend. Daar weten ze dus helemaal niks van.
Dat soort mensen wordt vervolgens in de dagelijkse praktijk aangevuld uit figuren met een niet succesvol afgeronde HBO-studie, Meao of een secretaresseopleiding. Al die beroemde dankjewelbenoemingen, want de cv’s bieden overigens geen enkel aanknopingspunt qua vorming, ervaring en prestaties. U kunt het op uw gemak allemaal hoofdschuddend verifiëren op een site als tweedekamer.nl. Ik heb geen enkele aanleiding om te veronderstellen dat het in de landen om ons heen anders zal zijn.
Opmerkelijk detail is trouwens wel, dat de informatietoegang tot opleiding en ervaring van dat Haagse volk de laatste tijd een paar graden minder transparant is geworden. Voorheen was je in één of twee muisklikken waar je wat dit betreft wilde zijn, nu moet je even verder kijken. Soit, alhoewel het niet zonder reden zal zijn.
Al in 2010 heb ik gepleit voor bijvoorbeeld een zakenkabinet, samengesteld uit topondernemers. Mensen die weten hoe de wereld in elkaar zit en wat hun medemensen drijft. Empathie in plaats van kille macht. Ik heb dat toen ook ingevuld met enkele kandidaten. Maar natuurlijk wordt daar niet naar geluisterd. We zien waar het toe leidt. Ze gaan rond het Binnenhof en in Brussel gewoon door op een doodlopende weg. Ja, dat mag u bepaaldelijk letterlijk interpreteren. Europa ligt op sterven, en het medicijn wordt consequent genegeerd: luisteren naar de burgers. Gewoon in coalitieverband doen wat de meerderheid wil. En dan niet de meerderheid van die gesjochten op het pluche, maar – opnieuw – de meerderheid van de bevolking. Wat dat betreft hebben ze het in ‘nieuwe democratieën’ als Hongarije en Slowakije toch echt beter begrepen. Polen is weer een ander verhaal, maar ook een nagel aan de doodskist die inmiddels klaar staat.
Als ondernemers het niet mogen doen, geef enkele gerenommeerde journalisten (want die kennen de samenleving), schrijvers en andere kunstenaars dan een kans. Václav Havel heeft zo ongeveer in zijn eentje de splitsing van Tsjecho-Slowakije naar een modern en democratisch, succesvol Tsjechië politiek gemanaged. Hij is veertien (!) jaar aan de macht geweest. Ethisch gedreven, hoge moraliteit, verstand van mensen en hun leven. Daar schrijf ik toch drie zaken op. Het lijkt niet eens zo bijzonder. Maar projecteer dat eens op de Ruttes, de Hollandes, de Rajoys en de Junckers van dit werelddeel. Het is maar een heel kleine greep.
EXISTENTIËLE ONRUST
De Belgische archeoloog, filosoof en schrijver David Van Reybrouck kan er inmiddels niet meer van slapen, het voortdurende gestuntel in Europa. Hij ziet het einde helder voor ogen. In een werkelijk fantastisch interview – of zeg maar gerust: monoloog, in de laatste uitzending van Buitenhof in 2015 – geeft hij een prachtige analyse. Want hij weet wél hoe het zit, wat er allemaal aan de hand is. Later zag ik nog drie andere schrijvers voorbijkomen in een Nederlands programma, die ook hun mening mochten geven over onze gezamenlijke toekomst. Koude rillingen. En dan verscheen er vier dagen geleden ook nog dit stuk van Arnold Karskens in NRC, over o.a. economische onvrede en gebrek aan leiderschap. “We hebben een serieus geweldsprobleem binnen de Europese Unie anno 2016.”
Goedemorgen. U mag van mening verschillen, met Arnold Karskens, David Van Reybrouck, misschien zelfs wel over Václav Havel en al helemaal met Ton Westphal. Maar Europa leeft op een vulkaan. Gek genoeg kraait het oproer nog niet echt serieus, maar grote existentiële onrust krijgt steeds meer naam en gezicht.
Heeft tot besluit helemaal niets met een dreigende Brexit te maken, want het Verenigd Koninkrijk blijft er echt wel bij. Dan gaat het om bieden en loven, Europese stijl, en mitsen en maren. Een beetje armdrukken, allemaal al eerder meegemaakt. Uiteindelijk komen er uitzonderingen op uitzonderingen, en nieuwe termijnen van vijf jaar en langer. Of zoiets. Dat bedoel ik dus. En er wordt alweer heel veel geld tegenaan gesmeten, want dat is echt het enige dat Europa nog rest. Geld, geld, geld. Het is hun Haarlemmer olie geworden. Dan weet u dat alvast en hoeven we aan die zogenaamde Brexit samen verder geen aandacht meer te besteden. In één alinea afgedaan. Terecht.
Nee, het zit veel breder en nog veel dieper. Geen gebrek aan geld, wel aan mensen. Ik had het liever omgedraaid, veel liever.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 