بحران در اکراین: روسیه کنترل خود را بر دریای سیاه و آبراه استراتژیک گسترش میدهد: مایکل چوسودوفسکی – آمادور نویدی

بحران در اکراین: روسیه کنترل خود را بر دریای سیاه و آبراه استراتژیک گسترش میدهد

نوشته: مایکل چوسودوفسکی

برگردان: آمادور نویدی

تصمیم مردم کریمه در پیوستن به فدراسیون روسیه دارای پیامدهای استراتژیک و ژئوپولیتیکی است.

اتحاد کریمه با روسیه صفحه شطرنج ژئوپولیتکی را در حوزه دریای سیاه بازتعریف میکند.

این بمنزله مانعی عمده برای آمریکا- ناتو است٬ که اهداف بلند مدت آنها ادغام اکراین در ناتو با توجه به تضعیف روسیه و گسترش حضور نظامی خود در حوزه دریای سیاه بود.

با امضای معاهده ۱۸ مارس ۲۰۱۴ ٬ بین روسیه و کریمه ( Crimea)٬ فدراسیون روسیه کنترل خود را بر دریای سیاه و به همان صورت بر دریای آزوف(Azov)٬ خط  ساحلی غربی که مرز های شرق اکراین و منطقه دونیسک (Donesk) است گسترش خواهد داد .

براساس معاهده اعلام شده توسط  پوتین رئیس جمهور روسیه بین روسیه و کریمه٬ دو «منطقه تشکیل دهنده» کریمه به فدراسیون روسیه می پیوندند: «جمهوری کریمه» و «شهر سواستوپول»( Sevastopol). هر دو وضعیت «مناطق خود مختار» را خواهند داشت.

وضعیت سواستوپول بعنوان یک نهاد جدا از کریمه به موقعیت پایگاه دریایی روسیه در سواستوپول مرتبط است.

از زمان تخریب اتحاد جماهیر شوروی٬ روسیه پایگاه دریایی خود را در سواستوپول براساس یک موافقتنامه دوجانبه با اکراین نگهداشته است. با امضای قرارداد ۱۸ مارس٬ آن موافقتنامه باطل و فاقد ارزش است. سواستوپول از جمله پایگاه دریایی یک منطقه خود مختار در فدراسیون روسیه میشود.

آبراه استراتژیک: تنگه کرچ(Kerch)

روسیه اکنون بطور رسمی بخش بسیار بزرگتر دریای سیاه را کنترل میکند٬ که شامل تمام شبه جزیره کریمه میباشد.

بخش شرقی کریمه- ازجمله تنگه کرچ- زیر کنترل روسیه است. در سمت شرقی تنگه کرچ منطقه کراسنودار(Krasnodar) روسیه و گسترش به سمت جنوب شهرهای بندری نووروسییسک(Novorossiysk) و سوچی(Sochi) هستند.

شهر بندری نووروسییسک نیز استراتژیک است. این شهر بندری گذرگاه اصلی خطوط نفت و گاز بین دریای سیاه و دریای خزر است.

از نظر تاریخی٬ تنگه کرچ نقش استراتژیک بازی کرده است که دروازه ورود به آبراه اصلی روسیه را تشکیل میدهد.

در زمان جنگ جهانی دوم٬ شبه جزیره کرچ که توسط آلمان نازی اشغال شده بود (بوسیله ارتش سرخ پس گرفته شد) یک منطقه مهم حمل و نقل زمینی و آبی بود. این مکان در سرد ترین ماه های زمستان٬ تبدیل به یک پل یخی میشود که کریمه را به منطقه کراسنودار وصل میکند.

تنگه کرچ با حدود ۵ کیلومتر طول و ۴ و نیم کیلومتر عرض٬ در باریکترین نقطه بین نوک شرقی کریمه و شبه جزیره تامان(Taman) است٬ کرچ یک بندر مهم تجاری است که به مسیرهای رودخانه و راه آهن وصل است.

دریای آزوف: مرکز فعالیت ژئوپولیتیک جدید

از نظر اهمیت٬ ادغام کریمه به فدراسیون روسیه بمعنی آنست که مسکو اکنون در کنترل کامل تنگه کرچ است که دریای سیاه  را به دریای اوزوف وصل میکند. مقامات اکراینی دیگر کنترل بندر کرچ را ندارند. موافقتنامه دوجانبه بین روسیه و اکراین حاکم بر مسیر دریایی از طریق تنگه کرچ لغو شده است.

تنگه کرچ نقطه ورود به آبراه های اصلی رودخانه روسیه را تشکیل میدهد. دریای آزوف از طریق کانال ولگا دون با رودخانه دون(Don) و ولگا(Volga) وصل میشود. ولگا بنوبه خود٬ به دریای خزر می ریزد.

تنگه کرچ استراتژیک میباشد. کانال کرچ- ینیکالسکی(Yenikalskiy) به کشتی های بزرگ (۲۱۵ متر طول) برای حمل و نقل از دریای سیاه به دریای آزوف اجازه میدهد.

علاوه براین٬ تنگه کرچ دریای سیاه را به ولگا وصل میکند که بنوبه خود از طریق کانال ولگا- مسکوا(Moskva) به رودخانه مسکو متصل میشود.

کنترل کامل تنگه باریک کرچ توسط روسیه حمل و نقل آزادانه دریایی را از دریای سیاه به پایتخت روسیه و همچنین مسیر آبی به دریای خزر را تضمین میکند.(دریای سیاه – دریای آزوف – دون- کانال ولگا دون – دریای خزر).

در دسامبر ۲۰۱۳ مسکو یک توافقنامه دوجانبه با دولت یانوکوویچ در کیف امضاء کرد که مربوط به ساخت یک پل از روی تنگه کرچ بود٬  که شرق کریمه (که بخشی از اکراین بود) را با منطقه کراسنودار روسیه وصل کند.

این توافقنامه نیز به دور انداخته شده است. پیوستن کریمه به روسیه از قبل پیش بینی میشد: کمتر از دو هفته قبل از رفراندم ۱۶ مارس ٬۲۰۱۴ در اوج بحران اکراین٬ نخست وزیر روسیه دیمتری مدودف دستور داد که شرکت بزرگ جاده سازی دولتی آوتودور(Avtodor)٬ یا «بزرگراه روسی» «یک شرکت فرعی ایجاد کند که بر ساخت یک پل بر روی تنگه کرچ نظارت کند».

احتیاج به گفتن نیست٬ که این پروژه اکنون بطور کامل تحت مالکیت و کنترل روسیه است.

دریای آزوف٬ شرق اکراین و منطقه دونباس(Donbas)

شرق اکراین و حوضه پرجمعیت دونیتز(Donetz) یا (منطقه دونباس) اکراین  که در آن جمعیت روسی اکثریت را تشکیل میدهد٬ مجاور بر خط ساحل غربی دریای آزوف است که اکنون تحت کنترل روسیه میباشد.

«اثر موج دار» رفراندوم کریمه

چگونه بحران شکل میگیرد؟

آیا رفراندوم در کریمه به منزله مرحله ای برای ادغام بخش شرقی و جنوبی اکراین در فدارسیون روسیه است؟

تغییرات جغرافیایی و ژئو پولیتیکی که در بالا توضیح داده شد نسبت مستقیمی بر آشکار شدن وقایع در شرق اکراین دارد.

سراسر شرق اکراین و همچنین در اودیسا(Odessa) در جنوب اکراین٬ مشروعیت دولت موقت نئونازی در کیف زیر سئوال برده شده است. کمیته های سطوح شهری و محلی شهروندان٬ مقامات منصوب در کیف را به چالش کشیده اند.

یک جنبش اعتراضی در شهر بندری اودیسا در دریای سیاه٬ خواهان رفراندوم آشکار شده است.

علیرغم خواسته های مقامات شهرستان مبنی بر شرکت نکردن در راهپیمایی ها٬ هزاران نفر یک راهپیمایی به طرفداری از روسیه در پشتیبانی از رفراندوم کریمه در اودیسا براه انداختند. سازماندهگان ادعا میکنند که بیش از ۵۰۰۰ نفر به تظاهرات پیوسته اند.

مخالفان میگویند:«اودیسا مخالف کودتا در کیف است٬ برای اینکه الیگارشی اکراین در قدرت بماند با کمک افراط گرایان فریبکار و شبه نظامیان مورد حمایت غرب٬ کمک مالی شده اند. ما از زندگی در فقر خسته شده ایم و ما دیگر ظلم و ستم الیگارشی و مقامات٬ … را تحمل نمیکنیم»

مردم همچنانکه در مرکز شهر جمع شده بودند با فریاد شعارمیدادند:«اکراین و روسیه – یک کشور»٬ و «اودیسا٬ دلیر باش٬ فاشیست ها را بیرون بینداز».( rt.com – روسیه امروز- ۱۶ مارس٬ ۲۰۱۴ )

به گزارش آر تی(RT)٬ تظاهرات در خارکف (Kharkov) و دونیتسک (Donetsk) گسترش یافته و مردم خواستار برگزاری رفراندومی مشابه با کریمه هستند.

اعتصاب کنندگان٬ به نمایندگی از مجمع خارکف٬ از پوتین خواستند که «حقوق و آزادی آنها را تضمین کند» و خواسته های آنها را در ارتباط با رفراندوم بر فدرالیسم به سازمان ملل برساند٬ که آنها برای ۲۷ آوریل ۲۰۱۴ برنامه ریزی کرده اند.(گزارش شده توسط وب سایت اخبار ملی اکراین- یو ان ان). به اضافه٬ اینکه آنها ترس از جان و مال خود دارند و فعالان خواهان اعزام نیروهای حافظ صلح روسی در منطقه خارکوف شدند.

تظاهر کنندگان سپس به سوی کنسولگری لهستان که در نزدیکی بود حرکت کردند٬ و برعلیه مداخله غرب در امور اکراین اعتراض نمودند.

معترضان خارکف نیز دفاتر ساختمان مسکن سازمانهای افراطی ناسیونالیستی٬ از جمله گروه بخش راست(Right Sector group)٬ را غارت کردند(گزارش اینترفکس). فعالین به داخل ساختمان حمله برده٬ کتب و نمادهای ناسیونالیستها را بیرون برده و سوزاندند.

در دونیتسک٬ اعتصاب گران طرفدار روسیه مشروعیت دولت ائتلاف موقت را زیر سؤال بردند.

در همین اثنی٬ کیف سخت افزار نظامی به نقاط مرزی با روسیه فرستاد. بنابه گزارش های رسیده٬ فعالان در مناطق شرق اکراین٬ از جمله دونیتسک و لاگانسک (Lugansk)٬ مسیر قطارهای حامل تجهیزات نظامی از بخشهای مرکزی و غربی اکراین را مسدود کرده اند.

اعتراضات مشابهی در دنیپروپیتروفسک(Dnepropetrovsk) و لاگانسک برگزار شد. در لاگانسک مبارزات بر «رفراندوم مردم» بر علیه دولت موقت کیف متمرکز شده بود.

در لاگانسک٬ چند هزار نفر فعالین ضد کودتا یک نظر سنجی عمومی را انجام میدادند که «برگه های رأی دهی» «رفراندوم مردم» منطقه لاگانسک را توزیع میکردند. نظر سنجی اعتماد به مقامات در کیف را زیر سؤال برده بود٬ امکان پیوستن اتحادیه گمرکی پس از فدراسیونی کردن اکراین را در نظر داشتند.

یکی از سؤالات درباره کمک مالی بین المللی این بود:«آیا از کاهش مزایای اجتماعی و لغو مزایا به درخواست صندوق بین المللی پول  حمایت میکنید؟»

ایرینا گاتمن(Irina Gotman)٬ سازمان دهنده به آر تی گفت:«این برای همه یک فرصت است که بطور رسمی انتخاب خود را اعلام نمایند. اکنون ۵۰۰۰ فرم های ما تمام شده است٬ ما باید با عجله فرم های بیشتری چاپ کنیم»(همانجا٬ آر تی)

برگرفته از گاردین٬ ارگان حزب کمونیست استرالیا٬ شماره ۱۶۳۲ ٬ ۲۶ مارس ۲۰۱۴ ٬ ص ۷ .