Mohammed Shoekri, Jaren van dwaling (محمد شكري، زمن الأخطاء). Vertaald door Heleen Koesen. Uitg. AMBO/NOVIB/NCOS, 1995.

Deze autobiografische roman van de Rifijnse Marokkaan Shoekri (ook gespeld Sjoekri, Choukri, Shukri; Nador, 1935) is een vervolg op Hongerjaren, dat in 1983 werd vertaald. De schrijver komt uit de goot, en dat zullen we weten ook: in het begin koketteert hij nogal met zijn smerige armoe, zijn luizen en zijn druiper.
Maar verder geen kwaad woord over dit ontroerende, goed geschreven boek. Het speelt in de late vijftiger jaren; de koloniale Spanjaarden vertrekken uit Noord-Marokko, de louche glorie van de smokkelstad Tanger bladdert af, en het straatschoffie Mohammed wil op zijn eenentwintigste dringend de lagere school bezoeken. Het lukt hem; hij leert Arabisch, Spaans en later Frans, en leest iedere snipper papier die hij te pakken krijgt. De grote honger die hem verteert is die naar de liefde, die hij als kind heeft gemist: zijn vader is een ploert, zijn moeder dom en zwak, en de omstandigheden deden de rest. Seks heeft hij geleerd in de bordelen waar hij als gids matrozen naar toe bracht, maar de liefde meent hij aanvankelijk te kunnen opdoen uit boeken.
Het is prachtig om te zien hoe hij zich met hulp van een blinde theologiestudent door oudbakken, sentimentele Arabische verhalen heen worstelt. Maar liefde leren uit boeken blijkt ondoenlijk, en hij beproeft zijn geluk maar bij hoeren, de enige voor hem toegankelijke vrouwen. Door zijn miserabele jeugd en zijn bijna levenslange verslaving aan alcohol en hasj blijft de liefde echter buiten bereik; bij die hoeren is het trouwens niet anders. De schrijver wordt zich dat geleidelijk bewust, maar daarmee koketteert hij gelukkig niet. Hij laat het aan ons over om die conclusie te trekken uit zijn boek, dat onverwacht eindigt met een ode op de stad Tanger. Het enige wat hij kan liefhebben is die stad, en natuurlijk de Arabische taal die hij zo voortreffelijk hanteert.

Verschenen in NRC-Handelsblad, 6.10.1995                      Terug naar Inhoud