Στο εξώφυλλο απεικονίζεται η Ακρόπολη σε έργο του Leo von Klenze

Γράφει ο  Χείλων

Ήταν δύσκολο να υπερεκτιμηθεί η αξία μιας Ολυμπιακής νίκης από τους αρχαίους Έλληνες, διότι ο Ολυμπιονίκης γινόταν άμεσα διάσημος, τρεφόταν δημοσία δαπάνη για το υπόλοιπο της ζωής του, οι ποιητές συνέθεταν ύμνους και μνημεία ανεγείρονταν προς τιμήν του.

Ο Κύλων ο Αθηναίος υπήρξε Ολυμπιονίκης το 640 π.Χ. στο αγώνισμα του διαύλου (αγώνας ταχύτητας 400 μέτρων) του οποίου η νίκη εκτός των άλλων απολαβών του «εξασφάλισε» την κόρη ενός βασιλέα και μια κορυφαία θέση στην Αθήνα.

Ο Κύλων παντρεύτηκε την κόρη του τυράννου των Μεγάρων Θεαγένη. Ο χαρακτηρισμός τύραννος, κατά τον 7ο π.X. αιώνα σήμαινε σφετεριστής, έναντι της σύγχρονης ερμηνείας «σκληρός και καταπιεστικός». Σφετεριστής ήταν ο ηγέτης που είχε ανατρέψει (συνήθως βιαίως) το υφιστάμενο καθεστώς αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της κυβέρνησης.

Σημειωτέον ότι οι Τύραννοι τις περισσότερες φορές, είχαν σε κάποιο βαθμό την λαϊκή στήριξη. Επί παραδείγματι……….παρόλο που οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες δεν ήσαν «τυπικά» τύραννοι, ορισμένοι από τους πλέον «κακόφημους» αυτοκράτορες, όπως ο Δομιτιανός και ο Νέρων, είχαν την λαϊκή υποστήριξη και αυτό που τους έλειπε ήταν η υποστήριξη της τάξης των Συγκλητικών. Στην περίπτωση των Ελλήνων τυράννων, είναι προφανής η αντιπαλότητα της αριστοκρατίας με τους τυράννους – καθότι ο εκδιωχθείς κυβερνήτης αποτελούσε μέλος της αριστοκρατίας.

Σε αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να αναφερθούμε στις οικονομικές δομές του Αθηναϊκού κράτους.

Οι πολίτες των Αθηνών διακρίνονταν σε τρείς τάξεις:

– Τους γαιοκτήμονες οι οποίοι ήσαν ιδιοκτήτες γης και εύποροι.

– Τους παράκτιους ο οποίοι ασχολούνταν με την αλιεία και το εμπόριο.

– Τους ορεσίβιους οι οποίοι ήσαν βοσκοί και κτηνοτρόφοι.

Αυτές οι τρείς τάξεις ήσαν δυσαρεστημένες με τον τρόπο που τους αντιμετώπιζαν οι ευγενείς (οι κρατούντες) οι οποίοι σταδιακά αγόραζαν γη και μετέτρεπαν ελεύθερους πολίτες σε δούλους.

Όταν η σοδειά ήταν μικρή και το εμπόριο ζημιογόνο, οι πτωχοί αναγκάζονταν να δανείζονται από τους εύπορους και όταν δεν μπορούσαν να πληρώσουν το χρέος, τότε η γη και τα υπάρχοντά τους περιέρχονταν στον εύπορο δανειστή. Επιπλέον, όταν η αξία των κατασχεθέντων δεν επαρκούσε για την εξόφληση του χρέους, τότε ο οφειλέτης γινόταν δούλος, ή πωλείτο ως δούλος

Αποτυχημένο Πραξικόπημα

Ο Κύλων διεπόμενος από έπαρση και μωροφιλοδοξία, επιθυμούσε να γίνει τύραννος της Αθήνας. Πιθανόν να είχε τάσεις ριζικών μεταρρυθμίσεων που θα ωφελούσαν τους φτωχούς αγρότες και σίγουρα υπολόγιζε στην υποστήριξή τους, η οποία όμως ουδέποτε υπήρξε. Υποστηριζόμενος από τις δυνάμεις του πεθερού του Θεαγένη, επιτέθηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών νομίζοντας ότι είχε ερμηνεύσει ορθά μία προφητεία του μαντείου των Δελφών: «εν του Διός τη μεγίστη εορτή καταλαβείν την Αθηναίων ακρόπολιν (Θουκ. Α’ 126, 4)» αλλά η ερμηνεία του Δελφικού Μαντείου ήταν λανθασμένη (Θουκυδίδης). Η Πυθία είχε πει ότι θα μπορούσε να γίνει τύραννος κατά τη μεγάλη γιορτή του Δία………όμως ο Δίας ετιμάτο σε περισσότερες από μία ετήσιες εκδηλώσεις και ο Κύλων χωρίς επαρκείς πληροφορίες υπέθεσε ότι η εν λόγω εορτή ήταν ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων. Η Πυθία πιθανώς αναφερόταν στα Διάσια (εορτή προς τιμήν του Μειλίχιου Διός).

Η κατάρα των Αλκμαιωνιδών

Ο Κύλων δεν είχε ευρεία υποστήριξη, ίσως επειδή οι Αθηναίοι φοβόντουσαν ότι ήταν υποχείριο του πεθερού του. Εν πάση περιπτώσει, το σχέδιό του απέτυχε και για να σώσουν τις ζωές τους, ορισμένοι από τους συνωμότες αναζήτησαν άσυλο στον ναό της Πολιάδος (όχι Παλλάδος) Αθηνάς. Δυστυχώς γι ‘αυτούς το 632 π.Χ., άρχων των Αθηνών ήταν ο Μεγακλής της δυναστείας των Αλκμαιωνιδών και ο οποίος παραβιάζοντας το άσυλο της θεάς διέταξε τη δολοφονία των οπαδών του Κύλωνα (Κυλώνειο άγος=κατάρα) γεγονός πρωτόγνωρο, καθότι ιερός χώρος σήμαινε άσυλο και τυχόν παραβίαση θεωρείτο ιεροσυλία.

Ο ιστορικός John Bagnell Bury στο έργο του «Ιστορία της αρχαίας Ελλάδος μέχρι τον θάνατο του Μεγ. Αλεξάνδρου (1900)» προσπαθώντας να εξηγήσει το γεγονός, αναφέρει ότι πιθανόν να υπήρχε στο παρασκήνιο διαμάχη φατριών. Για την ιεροσυλία τους, οι Αλκμαιωνίδες ήταν καταραμένοι και εξορίσθηκαν από την Αθήνα, αλλά η εξορία τους ήταν μόνο προσωρινή, καθότι τελικά επέστρεψαν και από τις τάξεις τους προήλθαν αρκετοί σημαντικοί Αθηναίοι ηγέτες.

Παρά το γεγονός ότι οι υποστηρικτές του σκοτώθηκαν, ο Κύλων και ο αδελφός του κατόρθωσαν να δραπετεύσουν και έκτοτε ούτε αυτοί ούτε οι απόγονοί τους επέστρεψαν στην Αθήνα.

—————————————–

Τους μεν κενούς ασκούς η πνοή διίστησι, τους δ’ ανοήτους, το οίημα.
Ο αέρας φουσκώνει τους κενούς ασκούς  και η έπαρση τους ανόητους. Σωκράτης